برخورد با کودک خبرچین و فضول، نیاز به دقت، صبر و آگاهی داره. این نوع رفتار نه‌تنها روی خودش تأثیر می‌ذاره، بلکه می‌تونه باعث دور شدن دوستان و اطرافیانش بشه. پس خیلی مهمه که با روش‌های اصولی باهاش برخورد کنیم، نه با دعوا و تنبیه. باید بهش یاد بدیم که خبرچینی و فضولی رفتارهای نادرستی هستن و «حریم خصوصی» مفهومی مهمه که همه باید رعایتش کنن.
وقتی پدر و مادرها حواسشون به تربیت درست بچه‌ها نباشه، ممکنه بچه‌ها تبدیل بشن به یه ضبط‌صوت زنده! یعنی هر حرفی که توی خونه می‌شنون، ممکنه همون رو بدون در نظر گرفتن اهمیتش، برای دیگران تعریف کنن. این می‌تونه از خبرچینی تا فضولی تو کار بقیه باشه. دلیل اصلیش هم رفتار خود پدر و مادره. چون بچه‌ها هنوز فرق بین حرف خصوصی و عمومی رو نمی‌فهمن، وقتی ببینن مامان یا بابا راحت جلوشون درباره مسائل مهم و شخصی حرف می‌زنن، فکر می‌کنن این کار اشکالی نداره و خودشون هم همینطوری رفتار می‌کنن.
کم‌کم این فضولی براشون میشه یه عادت همیشگی. ولی اگه خانواده‌ها بدونن چطور با بچه‌ها حرف بزنن و تربیت اصولی رو رعایت کنن، خیلی راحت می‌تونن جلوی این اخلاق رو بگیرن و بچه‌هایی آگاه‌تر و محترم‌تر تربیت کنن.
خبرچینی در کودکان چه دلایلی داره؟
بچه‌ها به دلایل مختلفی ممکنه خبرچینی کنن و این کارشون بیشتر از اینکه از روی بدجنسی باشه، نشونه‌ی یه نیاز یا احساس درونیه. خیلی وقتا خودشون حتی نمی‌دونن کارشون درست نیست و فقط دنبال یه جور تخلیه احساس یا جلب توجه‌ان. مثلاً ممکنه از دست خواهر یا برادرشون ناراحت باشن، حسادت کنن یا بخوان خودشونو بهتر از بقیه نشون بدن.
بعضی از کودکان برای جلب توجه یا نزدیک شدن به بزرگ‌ترها، خبرچینی می‌کنند.حتی گاهی با این کار می‌خوان احساس مهم بودن کنن یا دوست پیدا کنن. وظیفه ما بزرگترا اینه که حواسمون به این دلایل باشه، باهاشون حرف بزنیم، بهشون حس امنیت بدیم و یادشون بدیم که حریم خصوصی یعنی چی و چرا فضولی کردن کار درستی نیست.
برای شرکت در کارگاه “فرزندپروری آگاهانه” روی لینک کلیک کنید.
بچه‌ها چجوری خبرچینی رو یاد می‌گیرن؟
بچه‌ها معمولاً دنبال اینن که از بزرگترا یاد بگیرن چی خوبه و چی نه. وقتی بچه‌ها ببینن کسی با گفتن حرف‌های دیگران توجه می‌گیره یا حتی تشویق میشه، ممکنه فکر کنن خبرچینی کار بدی نیست. مثلاً اگر یک‌بار چیزی گفتن و بزرگ‌ترها باهاشون مثل قهرمان رفتار کردن یا از تنبیه نجات پیدا کردن، احساس می‌کنن این کار براشون یه امتیازه.
حتی برخوردای اشتباه مثل دعوا کردن یا سرزنش تو جمع، ممکنه بیشتر اونا رو به این سمت هل بده که برای دیده شدن یا احساس مهم بودن، بازم خبرچینی کنن. خلاصه اینکه خیلی از این رفتارها از نوع برخورد ما بزرگترا شکل می‌گیره.
کنجکاوی چه رابطه‌ای با فضولی و خبرچینی داره؟
ببین، کنجکاوی تو بچه‌ها یه چیز کاملاً طبیعیه و اصلاً نباید سرزنششون کرد بابتش. این حس جستجوگری در واقع باعث میشه دنیای دور و برشون رو بهتر بفهمن، تجربه کنن و یاد بگیرن. اما خب، همین کنجکاوی اگه درست هدایت نشه یا پاسخ مناسب نگیره، ممکنه کم‌کم تبدیل بشه به فضولی یا حتی خبرچینی. یعنی بچه می‌خواد از همه چی سر دربیاره، حتی چیزایی که واقعاً مناسب سنش نیست یا بهش مربوط نمی‌شه.
یه چیزی هم که خیلی مهمه اینه که وقتی می‌فهمن یه سری اطلاعات ازشون پنهون شده، ممکنه بیشتر تحریک بشن که بفهمن اون اطلاعات چیه. همین باعث میشه برن دنبال شنیدن حرفای بزرگترا، گوش وایستن پای صحبتا، یا حتی بین دوستا و فامیل، از این و اون سوال بپرسن و اطلاعات رد و بدل کنن. در ظاهر ممکنه فقط از روی کنجکاوی باشه، ولی عملاً یه جور فضولی و دخالت به حساب میاد.
پس اینجاست که نقش پدر و مادر پررنگ میشه. اگه بچه‌ها بدونن که می‌تونن تو خونه راحت حرف بزنن، سوال بپرسن و جواب منطقی بگیرن، دیگه خیلی کمتر دنبال این می‌رن که یواشکی چیزی بفهمن یا برای جلب توجه چیزی بگن که نباید. با گفت‌وگوی درست و فضایی که توش امنیت و احترام هست، میشه همین حس کنجکاوی رو به سمت تجربه‌های مثبت و سازنده هدایت کرد، نه اینکه بشه مقدمه خبرچینی.
خبرچینی و فضولی بچه‌ها از روی اضطراب
فضولی توی بچه‌ها بعضی وقتا فقط یه کنجکاوی ساده نیست، ممکنه پشتش کلی نگرانی و اضطراب قایم شده باشه. مثلاً وقتی یه بچه مدام می‌پرسه «مامان کجا رفت؟» یا «کی زنگ زد؟»، شاید واقعاً فقط دنبال جواب نباشه، بلکه ته دلش یه جور دلشوره داره. ممکنه از نبود مامان بترسه، یا نگران این باشه که اتفاق بدی افتاده باشه. این حالت‌ها بیشتر به چیزی مثل اضطراب جدایی یا ترس از تغییرات ناگهانی تو زندگی برمی‌گرده.
خیلی وقتا این استرس خودش رو به صورت فضولی نشون می‌ده، یعنی بچه سعی می‌کنه با سوال پرسیدن یا دنبال کردن اتفاقا، یه جور حس امنیت برای خودش درست کنه. برای همین، مهمه که ما بزرگترا با دقت به حرفاش گوش بدیم، جواب بدیم، ولی نه طوری که بیشتر نگران بشه. باید آرومش کنیم، بهش حس امنیت بدیم، و نشون بدیم که نیازی نیست نگران چیزای بی‌دلیل باشه. در کل، بهتره به جای اینکه بگیم «چقدر فضولی می‌کنی»، بفهمیم پشت این سوالا چی خوابیده. اینجوری هم از اضطرابش کم می‌کنیم، هم بهش یاد می‌دیم که راه درست فهمیدن چیزا چیه. در نهایت برخورد با بچه خبرچین و فضول خیلی خیلی اهمیت داره.
برخورد با بچه خبرچین و فضول باید چجوری باشه؟
بچه‌هایی که زیاد فضولی می‌کنن یا خبر می‌برن، معمولاً دارن از حس کنجکاوی خودشون استفاده می‌کنن، ولی ممکنه پشت این رفتاراشون دنبال جلب توجه یا احساس مهم بودن هم باشن. اگه مامان‌باباها بدونن که این رفتارها دقیقاً از کجا میاد، خیلی راحت‌تر می‌تونن باهاش کنار بیان. مثلاً باید ببینن بچه تو چه شرایطی این‌طوری میشه؟ نکنه نگران چیزیه یا از چیزی می‌ترسه؟
وقتی بفهمیم دلیل فضولی چیه، می‌تونیم خیلی آروم و مهربون بهش یاد بدیم که چطور احساساتش رو بهتر نشون بده، بدون اینکه بخواد از راه خبرچینی بره. برخورد با بچه خبرچین و فضول یه راه خوبش اینه که قوانین مشخصی تو خونه بذاریم و به بچه بگیم که بعضی چیزا رو نباید جلوی بقیه گفت، چون ممکنه به کسی آسیب بزنه.
اگه به بچه اعتمادبه‌نفس بدیم و بهش توجه کافی کنیم، دیگه کمتر نیاز پیدا می‌کنه با خبرچینی خودشو نشون بده. مثلاً اگه یه مشکلی رو خودش بدون خبرچینی حل کرد، حتماً تشویقش کنیم. یا اگه کار اشتباهی کرد، با شوخی و مهربونی بهش بگیم که این کارش درست نبود، نه با دعوا.
بهش یاد بدیم که نگه داشتن بعضی حرفا هم یه جور مهارته. با بازی و تشویق، می‌تونیم اینو بهش یاد بدیم که راز نگه داشتن کار خوبیه. بچه‌ها از پدر و مادر خیلی یاد می‌گیرن. اگه ما بزرگترا خودمون حریم خصوصی رو رعایت کنیم و با احترام با بقیه رفتار کنیم، بچه‌هامونم همینو یاد می‌گیرن.
در آخر…
اگه بچه‌ات خیلی کنجکاوه یا مدام دنبال کشف چیزای جدیده، اینجا در مرکز روانشناسی مارال لیل نهاری با روش‌های مدرن روانشناسی بهت یاد می‌دن چطور باهاش برخورد کنی که هم اون احساس امنیت کنه، هم شما کمتر درگیر بشین.
تو جلسات مشاوره، یاد می‌گیری چطور احساسات بچه‌ات رو بشناسی و کنترلشون رو بهش یاد بدی و برخورد با بچه خبرچین و فضول رو یاد می‌گیری، مخصوصاً توی شرایطی که ممکنه باعث دعوا یا استرس بشه. هدف اصلی اینه که بچه بتونه احساسات و کنجکاوی‌هاش رو به روش سالمی بروز بده و شما هم بلد باشین چطور همراهی‌اش کنین. در نهایت، وقتی پدر و مادر و مربی‌ها بتونن یه فضای امن و آروم براش بسازن، بچه راحت‌تر رشد می‌کنه، از نظر شخصیتی قوی‌تر میشه و با اجتماع هم بهتر کنار میاد.
